Οικονομικός - πολιτικός Καζαμίας 2018

Μήνας - σταθμός, λόγω της ολοκλήρωσης του μνημονίου, ο Αύγουστος
Καζαμίας του 2018 για την ελληνική οικονομία και την πορεία της χώρας δεν μπορεί παρά να εκτείνεται μέχρι τον Αύγουστο της επόμενης χρονιάς. ..

Πέραν αυτού του χρονικού σημείου ένα τεράστιο «εξαρτάται» καλύπτει οποιαδήποτε πρόβλεψη.

Θα είναι το 2018 έτος ολοκλήρωσης των μνημονίων για την Ελλάδα; Θα μάθουμε τον Αύγουστο.

Θα αποκτήσουμε στοιχειώδη ανεξαρτησία στη χάραξη της οικονομικής πολιτικής και στον καθορισμό της ζωής των πολιτών; Και αυτό τον Αύγουστο θα το μάθουμε.

Θα συνεχίσουμε να ζούμε με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο ή χωρίς αυτό;

Θα υπάρχουν επισκέψεις «θεσμών» στην Αθήνα με την ίδια συχνότητα και τις ίδιες απειλητικές διαθέσεις;

Θα μας περιμένουν νέα μέτρα για το 2019, αν ο προϋπολογισμός που θα συνταχθεί την επόμενη χρονιά θα είναι ο πρώτος ύστερα από 7-8 χρόνια χωρίς προαπαιτούμενα;

Αυτά και άλλα πολλά θα κριθούν τον Αύγουστο, αν το σενάριο είναι κακό. Οι απαντήσεις πιθανότατα θα έχουν προκύψει νωρίτερα, αν το σενάριο είναι καλύτερο.
Παρά το γεγονός ότι και η νέα χρονιά θα ξεκινήσει όπως και οι προηγούμενες – με δημοσιονομικά μέτρα –, υπάρχει μια ελπίδα ότι «τουλάχιστον φέτος κάτι θα αλλάξει».

Μπορεί η χρονιά να ανοίγει με μετατροπή του ΕΚΑΣ σε... φιλοδώρημα, με κουτσούρεμα του επιδόματος θέρμανσης, με έναν νέο φόρο για τις βραχυχρόνιες μισθώσεις ακινήτων και έναν φρέσκο φόρο στα ξενοδοχεία και στα ενοικιαζόμενα δωμάτια.

Μπορεί να καταργείται η έκπτωση φόρου στην παρακράτηση και η αντίστοιχη έκπτωση για τις ιατρικές δαπάνες, να αυξάνονται οι ασφαλιστικές εισφορές για επιτηδευματίες και αγρότες.

Αλλά τουλάχιστον έχουμε να περιμένουμε την «έξοδο από τα μνημόνια». Είναι βέβαιο; Ασφαλώς όχι. Βέβαιη είναι μόνο η ολοκλήρωση του τρίτου μνημονίου. Βέβαιο είναι ότι αυτή τη στιγμή κανείς, ούτε στην Ευρώπη ούτε στην Ελλάδα, δεν θέλει να κουβεντιάζει για τέταρτο μνημόνιο. Από εκεί και πέρα, όλα είναι πιθανά, ενώ, καθώς θα κυλούν οι εβδομάδες του νέου έτους, τόσο περισσότερο θα «θολώνει» η εικόνα μέχρι να φτάσουμε στο καλοκαίρι και στο απόλυτο ξεκαθάρισμα.
Οκτώ μήνες είναι, θα περάσουν. Και με βάση τα μέχρι τώρα δεδομένα θα περάσουν ως εξής:

Ιανουάριος
Η χρονιά θα αρχίσει έτσι όπως ακριβώς θα τελειώσει: με έναν ακόμη εφαρμοστικό μνημονιακό νόμο, ο οποίος θα κλείσει και τα τελευταία από τα 110 προαπαιτούμενα της τρίτης αξιολόγησης, τουλάχιστον αυτά που απαιτούν νομοθετική ρύθμιση. Όλα θα πρέπει να έχουν τελειώσει μέχρι τις 15-16 Ιανουαρίου, καθώς το EuroWorking Group θα πρέπει να προετοιμάσει τη συνεδρίαση του Eurogroup της 22ας Ιανουαρίου, όπου το θέμα «Ελλάδα» θα καταλάβει κυρίαρχη θέση.
Ζητούμενο είναι να έχει συνταχθεί μέχρι τότε το κείμενο συμμόρφωσης (compliance report) και να έχει κλειδώσει το ποσό που θα εκταμιεύσει η Ελλάδα με την ολοκλήρωση της τρίτης αξιολόγησης, έστω και με... δόσεις (σ.σ.: η ιστορία της δεύτερης αξιολόγησης είναι πολύ πιθανό να επαναληφθεί αν υπάρξουν... ουρές προαπαιτούμενων μέχρι τότε).
Αν συνεχιστεί η καλή πορεία των αποδόσεων των ελληνικών ομολόγων στις διεθνείς αγορές μέσα στον Ιανουάριο, έστω και τις τελευταίες ημέρες του μήνα, είναι πολύ πιθανό να επιχειρηθεί και η πρώτη έκδοση πενταετούς ή επταετούς διάρκειας με στόχο την άντληση 3-5 δισ. ευρώ.

Φεβρουάριος
Το ΔΝΤ θα επανέλθει δυναμικά στην ελληνική επικαιρότητα καθώς τον Φεβρουάριο είναι προγραμματισμένο να πραγματοποιηθεί η πρώτη αξιολόγηση του προγράμματος που έχει εγκρίνει για την Ελλάδα το Ταμείο από τον περασμένο Ιούλιο. Είναι το περίφημο πρόγραμμα που έχει εγκριθεί «κατ’ αρχήν» καθώς, για να προχωρήσει εκταμίευση δόσης, υποτίθεται ότι θα πρέπει να υπάρχει πρόοδος στο θέμα του χρέους.
Κάτι τέτοιο δεν αναμένεται να γίνει μέσα στον Φεβρουάριο καθώς οι ευρωπαϊκοί θεσμοί έχουν ξεκαθαρίσει ότι η συζήτηση για το χρέος θα κλείσει μετά την ολοκλήρωση του τρίτου μνημονίου. Τι θα φέρει ο Φεβρουάριος όσον αφορά τις σχέσεις του ΔΝΤ με την Ελλάδα και τους ευρωπαϊκούς θεσμούς είναι ακόμη άγνωστο. Το πιθανότερο είναι ότι θα παραμείνουμε σε μια περίοδο «ανοχής», αντίστοιχη με αυτή στην οποία βρισκόμαστε σήμερα.
Ο Φεβρουάριος θα είναι καθοριστικός και για έναν ακόμη λόγο: θα ξεκινήσουν τα stress tests των ελληνικών τραπεζών. Το μέλλον του τραπεζικού συστήματος και η κεφαλαιακή του επάρκεια είναι ίσως η βασικότερη εκκρεμότητα για την ολοκλήρωση του τρίτου μνημονίου, καθώς συνδέεται με πολιτικές όπως αυτή της αντιμετώπισης των «κόκκινων» δανείων, των πλειστηριασμών κ.λπ.

Μάρτιος
Αυτός θα είναι ο μήνας ανακοίνωσης της πορείας του ΑΕΠ για το 2017. Θα φανεί κατά πόσον θα έχει επιτευχθεί ο στόχος για ανάπτυξη 1,6%, κάτι που προς το παρόν αμφισβητείται καθώς τα στοιχεία του εννεαμήνου δεν ήταν και τόσο θετικά.
Μπορεί οι δημοσιονομικοί στόχοι του 2017 να επιτεύχθηκαν και με το παραπάνω, με αποτέλεσμα να προκύψει και ο «δημοσιονομικός χώρος» για την καταβολή έκτακτων επιδομάτων, ωστόσο στο μέτωπο της ανάπτυξης οι επιδόσεις δεν ήταν ανάλογες. Ο προβληματισμός είναι έντονος καθώς ούτε η ιδιωτική κατανάλωση αυξάνεται όσο θα ήθελε η κυβέρνηση ούτε οι επενδύσεις έχουν έρθει ακόμη.
Το ζητούμενο δεν είναι τόσο το κλείσιμο του 2017 όσο τα... απόνερα για το 2018, έτος κατά το οποίο ο πήχης της ανάπτυξης ανεβαίνει στο 2,5%. Από την ανάπτυξη το υπουργείο Οικονομικών περιμένει περισσότερα έσοδα και, αν αυτά δεν έρθουν, θα κινδυνέψει ο στόχος του πρωτογενούς πλεονάσματος 3,5%. Τον Μάρτιο είναι προγραμματισμένο να ανακοινωθούν οι νέες αντικειμενικές αξίες των ακινήτων (μείζον θέμα για την εγχώρια αγορά, καθώς οι αντικειμενικές αξίες συνδέονται με 21 φόρους, μεταξύ των οποίων και ο ΕΝΦΙΑ).
Επίσης, στη μηνιαία συνεδρίαση του Eurogroup, η οποία είναι προγραμματισμένη για τις 12 Μαρτίου, είναι πολύ πιθανό να μπει θέμα «Ελλάδα» προκειμένου να αρχίσουν οι διαπραγματεύσεις για την τέταρτη αξιολόγηση.

Απρίλιος
Ο λόγος περνάει στην Ελληνική Στατιστική Αρχή και στην Eurostat, καθώς οι δύο οργανισμοί θα πιστοποιήσουν αυτόν τον μήνα το πρωτογενές πλεόνασμα του 2017. Η επίτευξη του βασικού στόχου για πρωτογενές πλεόνασμα 1,75% θεωρείται ήδη δεδομένη. Η ελληνική κυβέρνηση όμως θέλει ένα «χαρτί» στα χέρια της για την τέταρτη αξιολόγηση.
Θέλει να αποδείξει ότι, παρά τη διανομή των έκτακτων κοινωνικών μερισμάτων του 2017, τα οποία φτάνουν πλέον τα 1,5 δισ. ευρώ, η χώρα μπορεί να επιτυγχάνει πρωτογενή πλεονάσματα της τάξεως του 3,5% με χαρακτηριστική ευκολία. Το 2018 είναι κρίσιμη χρονιά καθώς, εκτός από το +3,5% του 2018, πρέπει να υπάρξουν απτές αποδείξεις ότι το ίδιο ποσοστό θα καταγραφεί τόσο το 2019 όσο και το 2020.
Μόνο έτσι η κυβέρνηση θα μπορέσει να αποφύγει την πρόωρη μείωση του αφορολογήτου (από το 2019, όπως ζητάει το ΔΝΤ, και όχι από το 2020) και μόνο έτσι θα μπορέσει να συζητήσει με τους δανειστές την ενεργοποίηση του πρώτου καλού πακέτου μέτρων από την 1.1.2019.

Μάιος
Το διάστημα Μαΐου - Ιουνίου 2018 θα είναι ένα από τα κρισιμότερα δίμηνα στην ιστορία της μνημονιακής Ελλάδας. Στη διάρκειά του θα διεξαχθεί η μεγάλη διαπραγμάτευση με τους δανειστές για όλα τα ανοικτά θέματα της ατζέντας. Το πρώτο από τα καθοριστικά για την Ελλάδα Eurogroup είναι αυτό της 24ης Μαΐου, καθώς εκεί θα καταγραφούν οι προθέσεις των εμπλεκόμενων μερών για τα «καυτά» θέματα της διαπραγμάτευσης. Μεταξύ αυτών:
Η εξειδίκευση των μεσοπρόθεσμων μέτρων για το ελληνικό χρέος.
Ο σαφής προσδιορισμός του πλαισίου υπό το οποίο θα λειτουργεί η Ελλάδα μετά τις 20 Αυγούστου, οπότε εκπνέει το τρίτο μνημόνιο.
Η οριστικοποίηση της σχέσης με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο.
Το κλείδωμα του χρονολογίου των νέων μέτρων αλλά και των αντίμετρων για το 2019 και το 2020.
Οι αποφάσεις για το μέλλον των αδιάθετων κονδυλίων που έχουν εγκριθεί για την Ελλάδα στο πλαίσιο του τρίτου μνημονίου.
Η οριστικοποίηση του καταλόγου των μεταρρυθμίσεων που θα πρέπει να ολοκληρώσει η Ελλάδα την περίοδο μετά τον Αύγουστο του 2018 και μέχρι το 2022 οπότε και η χώρα θα πρέπει να εμφανίζει υψηλά πρωτογενή πλεονάσματα της τάξεως του 3,5%.
Ο Μάιος θα είναι καθοριστικός και για το γεγονός ότι θα ολοκληρωθούν τα stress tests των τραπεζών, από τα οποία θα προκύψουν πολλά σημαντικά δεδομένα για το πώς θα εξελιχθεί η μεγάλη διαπραγμάτευσης της Ελλάδας με τους δανειστές της.

Ιούνιος
Αυτόν τον μήνα θα διεξαχθεί η πιο κρίσιμη συνεδρίαση του Eurogroup για το ελληνικό ζήτημα, καθώς αυτή θα πρέπει να σημάνει το τέλος της τέταρτης αξιολόγησης, προκειμένου να υπάρξει χρόνος για την εκταμίευση των τελευταίων χρημάτων από το τρίτο μνημόνιο. Η ολοκλήρωση της τέταρτης αξιολόγησης δεν θα είναι απλή υπόθεση, καθώς, εκτός από τη «συμφωνία - πακέτο» για όλα τα ανοικτά μέτωπα (χρέος, επόμενη ημέρα, τράπεζες κ.λπ.), θα πρέπει να κλειδώσουν και τα 82 προαπαιτούμενα της τέταρτης αξιολόγησης.

Ιούλιος
Η πρώτη μεγάλη δοκιμασία των πολιτών με τον φόρο εισοδήματος του 2018 θα σημειωθεί τον Ιούλιο. Ο φόρος εισοδήματος φυσικών και νομικών προσώπων είναι «βαρόμετρο» για τα δημόσια έσοδα, καθώς, αν επαναληφθεί το φαινόμενο του 2017 (δήλωση λιγότερων εισοδημάτων, αλλά και μείωση του συντελεστή εισπραξιμότητας), θα προκύψει πρόβλημα με τα δημόσια έσοδα.

Αύγουστος
Ο μήνας - σταθμός λόγω της ολοκλήρωσης του τρίτου μνημονίου. Όλοι θα περιμένουν την επόμενη ημέρα και το πόσο «καθαρή» θα είναι η έξοδος από τα μνημόνια. Όπως όμως είδαμε, ο δρόμος μέχρι τότε είναι ακόμη μακρύς – και δεν αποκλείεται να σημαδευτεί από πολλά απρόοπτα...